Ogłowie, czyli jak złapać dobry kontakt z koniem.

Marzeniem każdego profesjonalnego jeźdźca jest doskonałe porozumienie ze swoim koniem. Uzyskujemy je dzięki stosowaniu odpowiednich pomocy — dosiad, łydka i ręka, a przedłużeniem tej ostatniej są wodze, czyli część ogłowia. Nie można więc powiedzieć, że rodzaj tranzelki, bo taka nazwa też funkcjonuje wśród jeźdźców, wybieramy tylko ze względów estetycznych. To co prawda bardzo widoczna część rzędu końskiego, ale o jej rodzaju powinien właściwie decydować … nasz koń. A właściwie jego reakcja na ogłowie, w którym będziemy z nim współpracować.

Od paska z rzemienia do ogłowia anatomicznego

Ogłowie to bardzo stary wynalazek, bo pierwsze wzmianki o tego rodzaju sprzęcie pojawiają się już 3500 lat przed naszą erą. Były to paski z rzemienia i pomagały w „kierowaniu” koniem. Przez długi czas, nawet gdy ogłowie zaopatrzono już w wędzidło, nie przejmowano się zbytnio, czy koń odczuwa ból: koń miał służyć człowiekowi. I chociaż rycerze szanowali swoich końskich partnerów — ubierając je w zbroje na czas walki — komfort konia nie był priorytetem.

Na szczęście te czasy minęły. Obecnie ogłowia są projektowane z uwzględnieniem cech anatomicznych głowy konia. Stąd nazwa: ogłowie anatomiczne. I takie ogłowie powinniśmy wybierać.

Rodzaje ogłowia dla konia i co powinniśmy o nich wiedzieć

Istnieją oczywiście różne rodzaje ogłowia i o tym decyduje rodzaj nachrapnika: ogłowie z nachrapnikiem angielskim, z nachrapnikiem hanowerskim, nachrapnikiem meksykańskim oraz ogłowie munsztukowe. Istnieje jeszcze ogłowie do dyscypliny zwanej western, ale nie jest to dyscyplina bardzo popularna w naszym kraju. Ostatnio natomiast coraz bardziej popularne stają się ogłowia bezwędzidłowe i jest to oczywiście w kierunku dobrostanu konia, który z przedmiotu staje się na szczęście podmiotem w sporcie jeździeckim.

Ogłowie z nachrapnikiem angielskim

Ogłowie z nachrapnikiem angielskim, zwanym również polskim, to najpopularniejszy nachrapnik stosowany w ogłowiach. Najmniej ogranicza ruch pysku konia. Prawidłowo dopięty, czyli gdy można włożyć pod niego 2 palce, zapewnia dobry kontakt z głową konia. Powinien być dopasowany przez paski policzkowe tak, by był zapinany 2 palce poniżej kości policzkowych konia. Polecany jest na każdym poziomie jeźdźca, a szczególnie dedykowany jest jeźdźcom początkującym.

W tym rodzaju ogłowia występuje jeszcze połączenie nachrapnika angielskiego z dodatkowym paskiem tzw. skośnikiem, czyli nachrapnik kombinowany. Pasek o szerokości ok. 1cm jest przewleczony przez szlufkę na nachrapniku i, zapinany z boku, obejmuje pysk konia. Ma zapobiegać zbyt szerokiemu otwieraniu pyska, a gdy nie jest potrzebny można go wyciągnąć. I tu uwaga: zbyt ciasne zapięcie sprawia ból i nie skutkuje współpracą. Jeśli nie musimy, lepiej go nie używać.

Ogłowie meksykańskie

Kolejnym znanym ogłowiem jest niezwykle wpadające w oko ogłowie meksykańskie. Charakterystyczną cechą tego ogłowia są krzyżujące się paski nachrapnika na nosie konia, przez co jest on też nazywany nachrapnikiem krzyżowym. Miejsce skrzyżowania jest zawsze miękko podszyte, często ozdobnym i komfortowym futerkiem, gdyż nos jest bardzo wrażliwą częścią głowy konia. Ten rodzaj nachrapnika to większa swoboda oddychania, a także poruszania szczęką, bo nie uciska na zęby trzonowe konia.

Ogłowie hanowerskie

Następnym rodzajem ogłowia jest teraz niezbyt popularne, niestety, ogłowie hanowerskie. Takie ogłowie to doskonały wybór dla jeźdźców początkujących ze względu na zastosowany tu nachrapnik hanowerski, który dobrze stabilizuje wędzidło w pysku konia. Prawidłowo zapięty za wędzidłem, na dolnej części kości nosowej, z możliwością wsunięcia 2 palców pomiędzy nachrapnikiem a pyskiem konia i 3-4 palce powyżej nozdrzy, umożliwia swobodne oddychanie. To ogłowie można polecić także jeźdźcom zaawansowanym. 

Ogłowie munsztukowe

I jeszcze lubiane przez dresażystów ogłowie munsztukowe. Charakteryzujące się tym, że ma dwie pary wodzy oraz cztery paski policzkowe. Używa się go przede wszystkim w ujeżdżeniu i — zdecydowanie — ze względu na silne oddziaływanie na głowę konia jest polecane tylko doświadczonym jeźdźcom. Ogłowia munsztukowe - jak sama nazwa wskazuje — są przystosowane do wędzideł munsztukowych.

Ogłowie szwedzkie

Istnieje jeszcze ogłowie szwedzkie, czyli rodzaj ogłowia klasycznego, które nazwę wzięło oczywiście od rodzaju nachrapnika: jest to nachrapnik szwedzki, najczęściej używany w konkurencji ujeżdżenia. Wykonany na bazie nachrapnika angielskiego jest nieco szerszy, a dzięki kółkom po obu stronach nachrapnika, przez które przechodzi pasek od zapięcia, wywiera bardzo równomierny nacisk na szczękę konia. W celu uniknięcia dyskomfortu u konia jest zazwyczaj miękko podszyty, gdyż ma nieco mocniejsze działanie od nachrapnika angielskiego (polskiego). Należy go zapinać 2 palce poniżej kości policzkowych konia.

Kiedy ogłowie dla konia można nazwać anatomicznym?

Wszystkie te rodzaje ogłowia wykonywane są obecnie, jak już wspomnieliśmy, z uwzględnieniem budowy głowy konia i jej miejsc wrażliwych. Elementy, które decydują, czy ogłowie można nazwać anatomicznym to przede wszystkim:

Anatomicznie wyprofilowany pasek potyliczny:

- nie uciska potylicy, gdzie kumulują się wszystkie napięcia ciała wywołane bólem

- pozwala na swobodny ruch uszu, czyli optymalne wykorzystanie bardzo ważnego zmysłu dla konia — zmysłu słuchu

- zapobiega otarciom w tej części głowy konia

Nachrapnik anatomiczny:

- szeroki i miękko wyściełany

- nie uciska nozdrzy konia umożliwiając oddychanie i dotlenienie całego ciała, przez co  wspomaga wydolność konia

- nie uciska kości nosowej, bardzo wrażliwej części głowy konia

Ogłowie a rodzaj skóry z jakiej jest wykonane

Miękkie podszycia pasków ogłowia — szczególnie paska potylicznego, nachrapnika i naczółka — to już standardowe wykonanie, ale na rodzaj skóry powinniśmy zwrócić uwagę. Jeśli skóra jest twarda, nieprzyjemna w dotyku, to żadne naolejowanie czy nasmarowanie jej nie pomoże. Wybierajmy ogłowia ze skóry miękkiej, dobrej jakości, przez co nie tylko zapewnimy komfort naszemu koniowi, ale też skóry tego rodzaju lepiej się konserwują i mają dłuższy żywot, co nie jest bez znaczenia dla naszej kieszeni.

Doskonałym przykładem takich odpornych na zużycie tranzelek jest francuska marka Butet, której trwałe skóry są wyprawiane bez chemii, a więc w najbardziej ekologiczny, przyjazny środowisku sposób. A mając codzienny kontakt z głową konia, która poci się często podczas treningu lub w upalne dni lata, są dla niego po prostu zdrowe.

Nie wybierajmy więc ogłowia tylko ze względów estetycznych, ale obejrzyjmy głowę naszego konia, weźmy pod uwagę nasze umiejętności i rodzaj treningu i dopasujmy do niego taką tranzelkę, by nasza współpraca była jak najbardziej harmonijna.